مردم تاجیکستان ظروف قلم زنی ایران را به عنوان عتیقه نگهداری می کنند

این یکی از صنایع دستی سنتی ایران است که ریشه آن به دوره سوگیان می رسد که در حدود 5000 تا 7000 سال پیش در قفقاز زندگی می کردند و منشأ آریایی داشتند.

حکاکی روی فلزات مختلفی مانند مس، برنج، نقره، طلا و همچنین برخی آلیاژها انجام می شود. برای حکاکی ابتدا پشت کار را قیر می پوشانند تا از ایجاد صدای زیاد و همچنین سوراخ شدن کار در اثر چکش کاری جلوگیری شود.

آثار هنری این دوره مانند انواع ظروف قلم زنی که توسط هنرمندان ساخته شده است، نشانه های باشکوه و غیرقابل انکار آثار فلزی قبلی ایران و به ویژه اصفهان است.

اکتشافات تاریخی مربوط به دوران باستان مانند سلسله های ساسانی 700 میلادی، سلجوقیان 1000 میلادی و صفویه 1600 میلادی حکایت از چند دوره برجسته فلزکاری دارد.

قلمزنی با طرح ها و روش های گوناگون منجر به بیشترین میزان تولید حکاکی که روشهای فعلی آن عبارتند از:

1- کارهای برجسته:

در این کار، کار در دو طرف فلز انجام می شود و قسمت برجسته روی ورق فلزی با قدردانی بالا انجام می شود.

2 – نیمه کار برجسته یا امدادی:

در این روش پس زمینه توسط ابزار فولادی حکاکی چکش می شود و در نتیجه پلان روی فلز تا حدی برجسته به نظر می رسد.

3 – تصویر ویژه:

در این روش فقط خطوط دور طرح حک می شود و پس زمینه ریز و چندطراحی بدون هیچ قسمت برجسته ای ایجاد می شود.

4 – حکاکی از طریق حذف فلز:

در این روش برخی از قطعات فلز توسط ابزارهای فولادی که فلز را فشار می دهند جدا می شود.

در موارد خاص اگر مس با قلع پوشانده شده باشد در کنار رنگ نقره ای قلع، درخشندگی و براقیت مسی قرمز قابل مشاهده است.

این روش قدیمی‌ترین روش در بین تمام روش‌های حکاکی است که در دوره مشابهی به نام کنده‌کاری بدون چکش انجام می‌شود.

5- مشبک سازی:

با برداشتن برخی از قطعات کامل فلز، شکل توری ایجاد می شود که با ابزارهای برش و چکش کاری مانند مشبک سازی با اره هک انجام می شود.